Digitale transformatie draait niet alleen om technologie. Het gaat om een fundamentele verschuiving in hoe we denken, organiseren en samenwerken. In dit interview met Marco Derksen, strateeg en expert op digitale transformatie, bespreken we in aflevering 72 van de Strategie van de Kreeft-podcast waarom een mentale transformatie de sleutel is tot succes in de digitale netwerksamenleving.
In deze korte clip geef ik een eerste schets van wat ik bedoel met ‘mentale transformatie’: het gaat om menselijke mindset, niet alleen technische tools.
Wat is mentale transformatie?
Volgens Marco Derksen hebben organisaties de neiging om digitale transformatie te reduceren tot nieuwe tools, systemen of processen. Maar technologie is slechts het begin.
Het is geen digitale transformatie, maar een mentale transformatie in een digitale netwerksamenleving.
Echte transformatie betekent dat organisaties hun cultuur, leiderschap en manier van werken aanpassen aan een wereld die constant in beweging is.
Hier benadrukt Derksen hoe belangrijk het is dat innovatie en organisatieverandering hand in hand gaan — en dat we dat ‘van binnenuit’ moeten laten ontstaan.
De drie fasen van digitale transformatie
Derksen onderscheidt drie belangrijke fasen:
- Digitalisering – bestaande processen digitaliseren (bijv. formulieren online zetten).
- Digitale optimalisatie – technologie inzetten om processen sneller of goedkoper te maken.
- Digitale transformatie – technologie inzetten voor fundamentele organisatievernieuwing: nieuwe structuren, manieren van werken en businessmodellen.
Veel organisaties blijven hangen in de eerste twee fasen. De échte doorbraak zit in fase 3 — en die vraagt om een andere mindset.
Leiderschap in de publieke sector
Bij organisaties zoals politie, zorg en onderwijs is leiderschap cruciaal. Daar is innovatie complexer dan in het bedrijfsleven, omdat er talloze stakeholders zijn en veranderingen vaak vanuit de organisatie moeten groeien.
Als je echt leiderschap wilt leren, moet je dat niet in het bedrijfsleven doen, maar in de publieke sector.
Praktijkvoorbeeld: Digitale transformatie bij De Politie
Een concreet voorbeeld komt uit de leergang ‘Leiderschap bij Digitale Transformatie’, waarin verandering niet top‑down maar bottom‑up is georganiseerd. Met 65.000 medewerkers was verandering via leiderschap en bewustwording de enige weg. Dit betekende ook een verschuiving van reactieve handhaving naar proactieve criminaliteitspreventie.
AI als systeemtechnologie, met de mens centraal
Artificial Intelligence is de nieuwste systeemtechnologie – vergelijkbaar met historische revolutietechnologieën zoals elektriciteit of stoommachines. AI verandert hoe we werken, maar blijft een hulpmiddel: de kern ligt in cultuur en mindset.
Deze clip illustreert hoe AI-organisaties kan ondersteunen — maar alleen écht transformeert als de organisatiecultuur zich aanpast.
Wat organisaties hier slim uit kunnen leren
– Start verandering altijd met leiderschap en bewustwording — tech komt daarna.
– Integreer innovatie in de dagelijkse operatie, niet als losstaand project.
– Werk aan kritische massa: digitale transformatie is geen sprint, maar een marathon die minstens tien jaar duurt.