Veranderen. Het is misschien wel hét woord dat organisaties tegenwoordig het vaakst in de mond nemen. We moeten innoveren, transformeren, wendbaar worden. Kortom slim omgaan met verandering. Maar waar begint dat eigenlijk?
In mijn podcast De Strategie van de Kreeft had ik daar een prikkelend gesprek over met hoogleraar en auteur Rini van Solingen. Ikzelf zeg vaak: verandering begint bij het omarmen van ongemak. Zonder urgentie, zonder wrijving, zonder frustratie of boosheid komt er niets in beweging. Maar Rini stelde daar iets tegenover: verandering begint bij acceptatie. Pas wanneer je de nieuwe realiteit accepteert zoals die is, ontstaat er ruimte om echt vooruit te gaan.
Als spreker omgaan met verandering merk ik dat dit spanningsveld veel herkenning oproept. Leiders, teams en organisaties worstelen allemaal met die eerste stap: moeten we het ongemak omarmen of juist accepteren wat er is? In dit artikel neem ik je mee in beide perspectieven – en laat ik zien (spoiler alert) waarom het geen tegenstelling hoeft te zijn.
Ongemak als motor van verandering
Iedere veranderaar herkent het: zolang alles lekker loopt, blijft een organisatie doen wat ze altijd deed. Pas als het gaat knellen – omzet loopt terug, medewerkers lopen weg, de concurrent is sneller of klantvriendelijker – ontstaat de bereidheid om iets anders of iets nieuws te proberen.
Ongemak creëert urgentie. Het zet mensen op scherp, maakt duidelijk dat de status quo niet meer houdbaar is. Dat kan pijnlijk zijn, want ongemak roept vaak weerstand op. Maar juist die weerstand geeft ons energie. Energie die je kunt gebruiken om jezelf en anderen in beweging te brengen.
Zoals ik in de podcast zei: “Organisaties die geen ongemak voelen, gaan niet echt veranderen. Ze blijven hangen in mooie plannen en voornemens.”
Bekijk hier het fragment:
Rini en ik discussiëren over de rol van ongemak bij het starten van verandering.
Fragment uit mijn gesprek met Rini van Solingen: begint verandering bij ongemak?
Acceptatie nieuwe realiteit als sleutel tot vernieuwing
Maar ongemak alleen in het omgaan met verandering is niet genoeg, stelt Rini. Ongemak leidt vaak tot verzet tegen datgene waar we last van hebben: we willen het liefst terug naar hoe het was, of we proberen het probleem weg te poetsen. Dat kost energie en levert zelden iets nieuws op.
De echte beweging ontstaat volgens Rini pas als je de nieuwe situatie accepteert zoals die is. Niet meer vechten tegen het verleden, maar berusting vinden in heet aangepaste speelveld: “Dit ís de nieuwe realiteit. Welke mogelijkheden biedt dit ons?”
Rini gaf in de podcast ook een voorbeeld uit zijn privé-situatie: de geboorte van zijn zoon met een verstandelijke beperking. In plaats van te blijven hangen in wat niet meer mogelijk was, accepteerde hij de realiteit van de nieuwe situatie – en kon hij samen met zijn gezin nieuwe mogelijkheden ontdekken.
Die les geldt ook in organisaties. Ook daar is het accepteren van de nieuwe realiteit een cruciale stap in het omgaan met verandering. Een concurrent die sneller groeit, nieuwe technologie die je markt verandert – je kunt je ertegen verzetten, of je kunt het onvermijdelijke te accepteren en vandaaruit nieuwe oplossingen te zoeken.
Ongemak én acceptatie: geen tegenpolen
Wat mij raakte in ons gesprek, is dat ongemak en acceptatie geen tegenpolen zijn. Ze horen bij elkaar, in een sequentie bij het omgaan met verandering.
- Eerst is er het ongemak. Het knelt, het schuurt, je voelt dat er iets moet gebeuren. Het kan zo niet langer doorgaan.
- Daarna komt acceptatie. Pas als je de nieuwe realiteit omarmt, zie je de kansen die erin liggen.
Het doet me denken aan de kreeft, de metafoor die ik vaak gebruik in mijn werk. Een kreeft groeit alleen door haar oude pantser los te laten. Eerst is er ongemak – het pantser knelt. Daarna acceptatie – het oude pantser afwerpen, kwetsbaar worden. En pas dan ontstaat er ruimte voor groei.
Wat betekent dit voor leiders en teams bij omgaan met verandering?
Voor leiderschap in het omgaan met verandering levert dit een paar waardevolle inzichten op:
- Creëer ruimte voor ongemak. Maak bespreekbaar wat schuurt. Veeg het vooral niet onder het tapijt. Zonder urgentie blijft verandering een papieren exercitie.
- Leer accepteren. Accepteer dat de oude manier niet meer werkt. Laat mensen benoemen: dit is de realiteit. En bedenk daarbij ook welke nieuwe kansen ons dit kan bieden.
- Leg de focus op impact. Zoals Rini in het gesprek benadrukt: we worden niet betaald om hard ons bestte doen of lange uren te werken, maar om impact te maken. Resultaat te boeken
- Verbind run en change. De winkel blijft open terwijl je hem verbouwt. Dat vraagt om korte experimenten die direct resultaat opleveren én leerpunten geven.
Als spreker ‘omgaan met verandering’ help ik directieteams en organisaties juist om deze twee krachten – ongemak en acceptatie – te verbinden. Zodat verandering niet alleen een begin kent, maar ook duurzaam wordt geborgd.
Tweede fragment
Hoe Rini uitlegt dat acceptatie leidt tot nieuwe mogelijkheden, met een metafoor uit de muziekindustrie.
Fragment: Rini vertelt hoe acceptatie ruimte schept voor vernieuwing.
Conclusie – de nieuwe start van omgaan met verandering
Verandering begint niet óf bij ongemak óf bij acceptatie. Het begint bij ongemak dat ons wakker schudt – en krijgt pas echt betekenis wanneer we dit onder ogen durven te komen en daarbij de nieuwe realiteit te accepteren.
Voor leiders en teams is dat de uitdaging: durven voelen dat het knelt, en tegelijk de moed hebben om de nieuwe situatie te omarmen. Pas dan ontstaat er ruimte voor echte transformatie.
Wil je hier meer over horen of met jouw team werken aan veranderen als tweede natuur?
Bekijk mijn keynotes over verandermanagement of workshops omgaan met verandering.
Mogelijk ook interessant:
